Chełmska SB w liczbach na tle dużego woj. lubelskiego

Stan etatowy Służby Bezpieczeństwa w latach 1975 – 1985 w 3 województwach Lubelszczyzny:

Rok Chełm Lublin Zamość Razem:

1975 77 295 84 456

1976 78 300 87 465

1977 82 300 92 474

1978 88 314 97 499

1979 95 337 107 539

1980 98 343 109 550

1981 113 371 136 620

1982 148 468 168 784

1983 154 473 171 798

1984 156 522 172 850

1985 162 527 184[1] 873.

Na obecnym etapie badań nie dysponujemy szczegółowymi danymi odnośnie lat 1986 -1989. Znana jest ogólna liczba etatów SB w skali kraju z 1988 roku – 24307. …

Stan etatowy Służby Bezpieczeństwa w latach 1975 – 1985 w 3 województwach Lubelszczyzny:

Rok             Chełm              Lublin           Zamość            Razem:

1975                77                    295                  84                    456

1976                78                    300                  87                    465

1977                82                    300                  92                    474

1978                88                    314                  97                    499

1979                95                    337                  107                  539

1980                98                    343                  109                  550

1981                113                  371                  136                  620

1982                148                  468                  168                  784

1983                154                  473                  171                  798

1984                156                  522                  172                  850

1985                162                  527                  184[1] 873.

Na obecnym etapie badań nie dysponujemy szczegółowymi danymi odnośnie lat 1986 -1989. Znana jest ogólna liczba etatów SB w skali kraju z 1988 roku – 24307. Jest to w stosunku do 1985 roku (18948) wzrost liczby funkcjonariuszy o 5359.  Na tej podstawie można przyjąć, że przed dość licznymi przenosinami funkcjonariuszy SB do milicji  w 1989 roku (przed 30.06.1989) liczba funkcjonariuszy SB w trzech ówczesnych województwach wynosiła powyżej 1000.

Dysponujemy szczegółowymi danymi odnośnie składu liczbowego funkcjonariuszy SB w poszczególnych wydziałach Komend Wojewódzkich MO w latach 1975 – 1981.

Wydział                  Chełm                              Lublin                                      Zamość

Wydział I                     1          1                                 1          1                                 1          1

Wydział II                    15        15                               30        35                               15        15

Wydział III                  18        9                                 50        28                               17        10

Wydział IV                  6          27                               40        71                               8          44

Wydział V                   –          15                               –          35                               –          15

Wydział Śledczy          3          6                                 15        15                               3          6

Samodz. Sekcja „A”    5          7                                 10        10                               5          7

Wydział „B”                 4          4                                 45        57                               4          4

Wydział „C”                4          5                                 15        19                               4          6

Wydział „T”                 7          9                                 30        30                               9          11

Wydział „W”               –          –                                  23        25                               –          –

Wydział Paszportów  12          12                               33        33                               15        14

Ochrona Przemysłu     1           1                                 1          1                                 1          1

RKW                          brak  danych                           brak danych                        brak danych.[2]

Tajni współpracownicy w pionach operacyjnych resortu spraw wewnętrznych  w    latach 1950 – 1974. Duże województwo lubelskie.

1950 – 2601

1951 – 2665

1952 – 3804

1953 – 4366

1954 – 4388

1955 – 2165

1956 – 1462

1957 – 859

1958 – 868

1959 – 827

1960 – 446

1961 – 544

1962 – 680

1963 – 701

1964 – 600

1965 – 633

1966 – 688

1967 – 755

1968 – 846

1969 – 958

1970 – 1058

1971 – 1192

1972 – 1278

1973 – 1337

1974 – 1410

Tajni współpracownicy w pionach operacyjnych resortu spraw wewnętrznych w latach 1975 – 1984 w woj. chełmskim, lubelskim i zamojskim.

Rok            Chełm            Lublin           Zamość               Razem:

1975                124                  691                  237                             1052

1976                143                  722                  271                             1136

1977                177                  763                  349                             1289

1978                209                  821                  367                             1397

1979                224                  810                  359                             1393

1980                313                  878                  411                             1602

1981                431                  922                  552                             1905

1982                710                  1149                767                             2626

1983                832                  1336                979                             3147

1984                836                  1552                1253                           3641[3]

Na obecnym etapie badań nie można określić liczby tajnych współpracowników         (TW) w omawianych województwach w latach 1985 – 1989. Wiadomo jedynie , że ostatnie lata PRL  to okres wytężonego werbunku tajnych współpracowników i z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że ich liczba w 1989 roku sięgnęła ok. 5000.

Swoistym fenomenem pod względem skali zagenturyzowania społeczeństwa jest województwo chełmskie, które od 1981 roku niepodzielnie zajmowało w skali kraju pierwsze miejsce pod względem liczby TW przypadających na liczbę mieszkańców:

1 tajny współpracownik w 1981 roku na 540 mieszkańców, a już w 1984 1 na                 268 mieszkańców województwa.

Województwo zamojskie w 1981 roku znajdowało się na miejscu 9 (  1 TW na 861 mieszkańców) , a w 1984 awansowało na miejsce 6  ( 1 TW na 386 mieszkańców).

Województwo lubelskie z grupy województw o średnim stopniu agenturyzacji w 1984 roku przesunęło się do grupy najmniej zagenturyzowanych zajmując 11 miejsce od końca listy ( 1 TW na 629 mieszkańców). Na ostatnim miejscu tej listy w 1984 roku było województwo nowosądeckie gdzie jeden TW przypadał na  994 mieszkańców.

Przy odczytywaniu powyższych liczb musimy pamiętać, że jest to tylko agentura pionów operacyjnych Służby Bezpieczeństwa. Pozostałe piony SB (technika, wydział paszportów itp.) prowadziły własną agenturę. Do niej należy doliczyć agenturę Milicji Obywatelskiej, wywiadu MSW, Wojskowej Służby Wewnętrznej, Wojsk Ochrony Pogranicza (szczelnie aktywnych w woj. chełmskim i zamojskim) oraz wywiadu wojskowego.

Odrębnym problemem jest agentura prowadzona bezpośrednio przez oficerów i rezydentów służb wywiadowczych sowieckich. Wiadomo, że w każdym województwie  stale przebywał przynajmniej 1 oficer KGB mający do dyspozycji ok. 10 rezydentów, którzy werbowali i prowadzili własną agenturę. Wszyscy oni są wśród nas.


[1] Paweł Piotrowski: Struktury SB MSW 1975-1985, W: „Pamięć i Sprawiedliwość” nr. 1 2003 rok. S. 106.

[2] Tamże, s. 51 -107.

[3] Tadeusz Rózikowski: Tajni współpracownicy pionów operacyjnych aparatu bezpieczeństwa 1950-1984.W: „Pamięć i Sprawiedliwość” nr1 2003 s.128-130.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *