Kategoria: NSZZ „Solidarność” – region chełmski

Niemal dokładnie w 35. rocznicę utworzenia pierwszych  struktur NSZZ „Solidarność”  w regionie chełmskim (wrzesień 1980) ukazała się kolejna już książka Eugeniusza Wilkowskiego poświęcona dziejom najnowszym  Ziemi Chełmskiej.[1]

Czytaj dalej „Chełmskie w okresie przełomu (1989 -1991)”

Najbardziej kuriozalna była sprawa karna przeciwko Antoniemu Chorzewskiemu i Wojciechowi Kuźmie, których zespół prokuratorski w składzie Zbigniew Betka, Maria Popko i Jozef Zastawny oskarżył o to, że pomówili i znieważyli publicznie „Prezesa Rady Ministrów PRL gen. Wojciecha Jaruzelskiego, w ten sposób, że rozpowszechniali jego fotografię z napisem „NAJEMNIK”, narażając go tym samym na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska”. Za to „poważne” przestępstwo Sąd Rejonowy w składzie: A. Buczyńska – przewodnicząca, J. Przybylski i A. Szymanko – ławnicy, po rozprawie w dniu 26 listopada 1982 roku skazał Chorzewskiego na „1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata. Obciążony kosztami postępowania w kwocie 3000 zł”, a Wojciecha Kuźmę na „1 rok pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata. Obciążony kosztami postępowania w kwocie 1800 zł”.

W opublikowanym na stronach IPN ogólnopolskim „Elektronicznym inwentarzu archiwalnym akt spraw karnych z okresu stanu wojennego” po raz pierwszy publicznie  możemy zapoznać się ze skalą  represji komunistycznego aparatu esbecko – prokuratorsko – sędziowskiego wobec społeczeństwa chełmskiego.  Nie są to niestety  wszystkie sprawy z lat 1982 – 83, gdyż  jak  zastrzegają  twórcy inwentarza  umieszczono w nim: „informacje wyłącznie na podstawie zachowanych akt. Część akt spraw dotyczących osób represjonowanych z powodów politycznych w okresie stanu wojennego nie zachowała się do dnia dzisiejszego”. Czytaj dalej „Chełmskie sprawy karne z okresu stanu wojennego (1982 – 83)”

Na stronie internetowej  Sierpień 80 (sygnowanej przez NSZZ „Solidarność” i Instytut Pamięci Narodowej) poświęconej wydarzeniom sierpnia 1980 roku i powstaniu „Solidarności” w informacji o  Regionie Chełmskim NSZZ „Solidarność” opracowanej przez   Małgorzatę Chomę – Jusińską z  Lubelskiego Oddziału IPN czytamy:

„W VII 1980 r. fala strajków, jakie miały miejsce na Lubelszczyźnie po wprowadzeniu na początku miesiąca podwyżek cen artykułów mięsnych, dotarła również do Chełma. Skala protestów w województwie chełmskim w porównaniu z sąsiednim Lubelskim była jednak nieznaczna. Od 15 do 19 VII, a po przerwie także 23 VII strajkowała załoga Zakładów Komunikacji Miejskiej w Chełmie; od 17 VII protest objął tamtejszy oddział przedsiębiorstwa „Transbud”, a 21 VII – Zakład Remontowy Chełmskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Następnego dnia tzw. nieznani sprawcy oblali farbą pomnik Braterstwa Broni„.

Informacja tylko  o tych trzech  chełmskich zakładach pracy, które miały odwagę w lipcu 1980 roku przyłączyć się do strajków lubelskich powielana jest we wszystkich dotychczasowych wydawnictwach poświęconych  „lubelskiemu lipcowi” i początkom NSZZ „Solidarność” na ziemi chełmskiej. Czytaj dalej „Chełmski wkład w Lubelski Lipiec 1980”

W marcu 1980 roku odbył się I Zjazd Regionu Chełmskiego NSZZ „Solidarność”. Ostatecznie w regionie znalazły się struktury „Solidarności           z Chełma i Krasnegostawu. Włodawa  do wprowadzenia stanu wojennego pozostała w Regionie Środkowowschodnim.  14 marca 1980 roku delegaci wybrali 97 osobowy Zarząd Regionu i jego 15 osobowe Prezydium. Pierwszym przewodniczącym Regionu Chełmskiego został Bogusław Mikus, a jego zastępcami Franciszek Lipert i Mirosław Przylipiak.

Na II Zjeździe w dniu 25 października 1981 roku zmniejszono liczbę członków zarządu do 57 osób i   dokonano zmian w Prezydium. Przewodnczącym pozostał B. Mikus, a jego zastępcami   zostali wybrani Franciszek Lipert i Barbara Szubert.

13 grudnia 1981 roku internowano  12 z 15 członków Prezydium z 1980 roku, a   z  zreorganizowaneg0 w 1981 roku zarządu regionu internowano 22 członków i  z nowego prezydium 10.

Z 9 -osobowej  Komisji Rewizyjnej internowano  4 osoby. Czytaj dalej „Władze Regionu Chełmskiego NSZZ „Solidarność” 1980- 81”

Lista internowanych przez władze komunistyczne po wprowadzeniu z dniem 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego obejmuje nazwiska 98 działaczy NSZZ „Solidarność” i NSZZ „Solidarność Rolników Indywidualnych” z regionu chełmskiego. Nazwiska ze znakiem zapytania pochodzą tylko z jednego źródła i nie maja potwierdzenia w dokumentach.

Lista została sporządzona na podstawie listy Bronisława Kaszczuka spisanej w więzieniu we Włodawie w 1982 roku i wyniesionej przez rodzinę (zawiera 81 nazwisk) oraz tzw. listy Jacka Pomiankiewicza (Wykaz imienny internowanych przebywających w ZK w Chełmie od 13.12.1981 do 11.01.1982r)(zawiera 69 nazwisk, cztery z nich nie występują w liście Kaszczuka) i Listy internowanych we Włodawie i Lublinie z dawnego woj. Chełmskiego opracowanej przez Andrzeja Jóźwiakowskiego z Lublina w 2004 (Zawiera 85 nazwisk – 11 z nich nie występuje na liście Kaszczuka). Z pierwszego okresu internowania w zakładzie Karnym w Chełmie zachowała się również lista sporządzona przez Józefa Domińczuka z Dryszczowa. Pozostałe nazwiska ustalono na podstawie relacji innych internowanych. Znaki zapytania przy nazwiskach oznaczają brak potwierdzenia internowania z innych źródeł. Według informacji podanej przez naczelnika Wydziału Śledczego KWMO w Chełmie (Wydział kwalifikował działaczy Związku do internowania i nadzorował wykonanie) majora SB Romana Prusa w okresie stanu wojennego w województwie chełmskim internowano 105 działaczy NSZZ „Solidarność”.

Do dnia 5 maja 1982 roku zwolniono z internowania 62 spośród nich. Czytaj dalej „Lista internowanych działaczy NSZZ „Solidarność””