Lista internowanych działaczy NSZZ „Solidarność”

Lista internowanych przez władze komunistyczne po wprowadzeniu z dniem 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego obejmuje nazwiska 98 działaczy NSZZ „Solidarność” i NSZZ „Solidarność Rolników Indywidualnych” z regionu chełmskiego. Nazwiska ze znakiem zapytania pochodzą tylko z jednego źródła i nie maja potwierdzenia w dokumentach.

Lista została sporządzona na podstawie listy Bronisława Kaszczuka spisanej w więzieniu we Włodawie w 1982 roku i wyniesionej przez rodzinę (zawiera 81 nazwisk) oraz tzw. listy Jacka Pomiankiewicza (Wykaz imienny internowanych przebywających w ZK w Chełmie od 13.12.1981 do 11.01.1982r)(zawiera 69 nazwisk, cztery z nich nie występują w liście Kaszczuka) i Listy internowanych we Włodawie i Lublinie z dawnego woj. Chełmskiego opracowanej przez Andrzeja Jóźwiakowskiego z Lublina w 2004 (Zawiera 85 nazwisk – 11 z nich nie występuje na liście Kaszczuka). Z pierwszego okresu internowania w zakładzie Karnym w Chełmie zachowała się również lista sporządzona przez Józefa Domińczuka z Dryszczowa. Pozostałe nazwiska ustalono na podstawie relacji innych internowanych. Znaki zapytania przy nazwiskach oznaczają brak potwierdzenia internowania z innych źródeł. Według informacji podanej przez naczelnika Wydziału Śledczego KWMO w Chełmie (Wydział kwalifikował działaczy Związku do internowania i nadzorował wykonanie) majora SB Romana Prusa w okresie stanu wojennego w województwie chełmskim internowano 105 działaczy NSZZ „Solidarność”.

Do dnia 5 maja 1982 roku zwolniono z internowania 62 spośród nich. Czytaj dalej „Lista internowanych działaczy NSZZ „Solidarność””

Oddział WiN porucznika Henryka Lewczuka „Młota”

Poniżej  wykaz żołnierzy podziemia antykomunistycznego, którzy walczyli w latach 1945 – 1947 w składzie oddziału  Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”  I rejonu WiN w obwodzie chełmskim.  Oddział został zorganizowany w celu obrony ludności polskiej przed NKWD i UB na terenie 4 gmin powiatu chełmskiego (Wojsławice, Rakołupy, Krzywiczki i Żmudź) przez komendanta rejonu por. Henryka Lewczuka „Mlota”.  Przeprowadził szereg akcji przeciwko władzom komunistycznym w powiecie, skutecznie likwidował też szerzącą się w okresie po zakończeniu II wojny światowej plagę bandytyzmu i złodziejstwa.  W wykazie umieszczone zostały nazwiska  wszystkich żołnierzy, którzy nawet przez krótki okres przebywali w  oddziale. Czytaj dalej „Oddział WiN porucznika Henryka Lewczuka „Młota””

Angielski dziennikarz Derek Selby na spotkaniu z podziemiem antykomunistycznym we Władzinie w sierpniu 1946 roku.

Por. Henryk Lewczuk "Młot" - dowódca oddziału WiN
Por. Henryk Lewczuk "Młot" - dowódca Oddziału WiN

W dniach 3 – 4 sierpnia 1946 roku w miejscowości Władzin w gminie Uchanie w powiecie hrubieszowskim miało miejsce, jedno z nielicznych w owym czasie w kraju, spotkanie przedstawicieli polskiego podziemia antykomunistycznego z angielskim dziennikarzem z Sunday Timesa Derkiem Selbym.

Czytaj dalej „Angielski dziennikarz Derek Selby na spotkaniu z podziemiem antykomunistycznym we Władzinie w sierpniu 1946 roku.”

Ubecka dola

19 stycznia 1946 roku w tzw. Klubie Inteligencji przy ulicy Lubelskiej oficerowie Wojska Polskiego z jednostek stacjonujących w Chełmie zorganizowali zabawę taneczną. Wejście do budynku odbywało się na podstawie wcześniej rozprowadzonych pisemnych  zaproszeń.  Ponieważ jeszcze w tym czasie w kadrze oficerskiej znaczny odsetek stanowili  bądź przedwojenni oficerowie Wojska Polskiego, bądź też ludzie z Armii Krajowej przymusowo wcieleni do jednostek wojskowych  zaproszenia rozesłano  z pominięciem miejscowego starosty i funkcjonariuszy UB. Szczególnie ci ostatni poczuli się dotkliwie urażeni takim  potraktowaniem. Czytaj dalej „Ubecka dola”

Irena Stanisławska – nauczycielka LO im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie w aktach UB/SB.

W materiałach operacyjnych Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Lublinie z lat 1944 – 1990 pod sygnaturą IPN Lu – 010/166 znajduje się teczka zatytułowana: Sprawa ewidencyjno – obserwacyjna nr 1108. Sprawa została   rozpoczęta 16 marca 1956 roku przez służbę bezpieczeństwa  w Chełmie przeciwko  Irenie Bronisławie Stanisławskiej nauczycielce LO im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie. Czytaj dalej „Irena Stanisławska – nauczycielka LO im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie w aktach UB/SB.”

Rozbicie PUBP w Hrubieszowie 28.05.1946.

Budynek PUBP w Hrubieszowie rozbity przez oddział "Młota".
Budynek PUBP w Hrubieszowie rozbity przez oddział „Młota”.

Jest to jedna z najistotniejszych akcji  oddziału Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość por. Henryka Lewczuka „Młota” wykonana  w ramach wspólnej operacji oddziałów  WiN i UPA mającej na celu  opanowanie miasta Hrubieszowa, zdobycie dokumentów i uwolnienia aresztowanych Polaków i Ukraińców. Realizacja tego istotnego przedsięwzięcia była możliwa dzięki zapoczątkowanej jesienią 1944 roku serii spotkań i ustaleń między dotychczas walczącymi z UPA   w obronie mordowanej ludności polskiej oddziałami Armii Krajowej, a przedstawicielami Ukraińskiej Powstańczej Armii. Pomysłodawcą i organizatorem spotkań z  przedstawicielami OUN i UPA był ówczesny komendant obwodu hrubieszowskiego AK (a w nieodległej przyszłości inspektor zamojski AK, szef sztabu i zastępca komendanta  Okręgu Lubelskiego DSZ – WiN) kpt. Marian Gołębiewski „Irka”, „Korab”, „Swoboda”. Czytaj dalej „Rozbicie PUBP w Hrubieszowie 28.05.1946.”

Uwagi do tekstu „Tajemnica mordu sprzed lat”

Śmierć-sokola1Z zainteresowaniem przeczytałem artykuł Rafała Panasa zatytułowany „Tajemnica mordu sprzed lat” opublikowany w magazynie Dziennika Wschodniego z 28 listopada 2008 roku. Jako historyk przygotowujący od kilku lat książkę o oddziale Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” porucznika Henryka Lewczuka „Młota” podczas kwerendy w Lubelskim Oddziale IPN natrafiłem na dokumenty, które bezpośrednio odnoszą się do wydarzeń z 11 listopada 1945 roku w miejscowości Kulik. …

Z zainteresowaniem przeczytałem artykuł Rafała Panasa zatytułowany „Tajemnica mordu sprzed lat” opublikowany w magazynie Dziennika Wschodniego z 28 listopada 2008 roku. Jako historyk przygotowujący od kilku lat książkę o oddziale  Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” porucznika Henryka Lewczuka „Młota” podczas kwerendy  w Lubelskim Oddziale IPN natrafiłem na dokumenty, które bezpośrednio odnoszą się do wydarzeń z 11 listopada 1945 roku  w  miejscowości Kulik.

Czytaj dalej „Uwagi do tekstu „Tajemnica mordu sprzed lat””

Chełmska SB w liczbach na tle dużego woj. lubelskiego

Stan etatowy Służby Bezpieczeństwa w latach 1975 – 1985 w 3 województwach Lubelszczyzny:

Rok Chełm Lublin Zamość Razem:

1975 77 295 84 456

1976 78 300 87 465

1977 82 300 92 474

1978 88 314 97 499

1979 95 337 107 539

1980 98 343 109 550

1981 113 371 136 620

1982 148 468 168 784

1983 154 473 171 798

1984 156 522 172 850

1985 162 527 184[1] 873.

Na obecnym etapie badań nie dysponujemy szczegółowymi danymi odnośnie lat 1986 -1989. Znana jest ogólna liczba etatów SB w skali kraju z 1988 roku – 24307. …

Stan etatowy Służby Bezpieczeństwa w latach 1975 – 1985 w 3 województwach Lubelszczyzny:

Rok             Chełm              Lublin           Zamość            Razem:

1975                77                    295                  84                    456

1976                78                    300                  87                    465

1977                82                    300                  92                    474

1978                88                    314                  97                    499

1979                95                    337                  107                  539

1980                98                    343                  109                  550

1981                113                  371                  136                  620

1982                148                  468                  168                  784

1983                154                  473                  171                  798

1984                156                  522                  172                  850

1985                162                  527                  184[1] 873.

Na obecnym etapie badań nie dysponujemy szczegółowymi danymi odnośnie lat 1986 -1989. Znana jest ogólna liczba etatów SB w skali kraju z 1988 roku – 24307. Jest to w stosunku do 1985 roku (18948) wzrost liczby funkcjonariuszy o 5359.  Na tej podstawie można przyjąć, że przed dość licznymi przenosinami funkcjonariuszy SB do milicji  w 1989 roku (przed 30.06.1989) liczba funkcjonariuszy SB w trzech ówczesnych województwach wynosiła powyżej 1000.

Czytaj dalej „Chełmska SB w liczbach na tle dużego woj. lubelskiego”

HENRYK LEWCZUK „MŁOT”

Syn Józefa i Władysławy z domu Ostrowska , urodzony 4 lipca 1923 roku w Chełmie w rodzinie kolejarskiej o bogatych tradycjach narodowych i patriotycznych (ojciec brał udział w wojnie z bolszewikami w 1920 r.). Ukończył szkołę powszechną im. ks. Stanisława Staszica, a następnie 4 klasy Gimnazjum im. S. Czarnieckiego w Chełmie. Dużą maturę zdał w Lublinie w 1948 roku, a następnie powtórzył ją w języku francuskim w 1952 roku. Studiował prawo i ekonomię w Uniwersytecie w Lyonie. Zdobył też kwalifikacje z zakresu informatyki. Zna 5 języków. …

por. Henryk Lewczuk "Młot"
por. Henryk Lewczuk "Młot"

Henryk Lewczuk  „Młot”, podchorąży AK, porucznik AK- WiN.

Syn Józefa i  Władysławy z domu Ostrowska , urodzony 4 lipca 1923 roku w Chełmie w rodzinie kolejarskiej o bogatych tradycjach narodowych i patriotycznych (ojciec brał udział w wojnie z bolszewikami w 1920 r.). Ukończył szkołę powszechną im. ks. Stanisława Staszica, a następnie 4 klasy Gimnazjum im. S. Czarnieckiego w Chełmie. Dużą maturę zdał w Lublinie w 1948 roku, a następnie powtórzył ją w języku francuskim  w 1952 roku. Studiował prawo i ekonomię w Uniwersytecie w Lyonie. Zdobył też kwalifikacje z zakresu informatyki. Zna  5 języków. Czytaj dalej „HENRYK LEWCZUK „MŁOT””

Komunistyczna zbrodnia w kolonii Gliny – 20 lipiec 1945.

Długo jeszcze po zakończeniu II wojny światowej mieszkańcy ziemi chełmskiej niemal każdego dnia narażeni byli na represje ze strony nowego okupanta – sowietów i ich komunistycznych pomocników spod znaku PPR i UB. Powracające w 1945 roku z Niemiec oddziały Armii Czerwonej szlak przemarszu na trwałe znaczyły rabunkami, gwałtami i podpaleniami (nie tylko poszczególnych gospodarstw i domów, ale też jak w przypadku Dorohuska – całej ocalonej z pożogi wojny stacji kolejowej). Ówczesne raporty struktur konspiracji niepodległościowej, jak również często pisma i meldunki pochodzących z sowieckiego nadania starostów, komendantów posterunków Milicji Obywatelskiej, a nawet komórek PUBP pełne są opisów zbrodniczych wręcz dokonań „wyzwolicieli” z Armii Czerwonej i NKWD. Miejscowi przedstawiciele nowej komunistycznej władzy nie chcieli zapewne być gorsi od swych sowieckich mocodawców i pod pretekstem zwalczania „reakcji spod znaku Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych” dopuszczali się nie mniej odrażających czynów. Opracowywana przeze mnie od 4 lat lista pomordowanych żołnierzy podziemia i cywilnych mieszkańców ziemi chełmskiej liczy już prawie 300 ofiar ( z tego na podstawie dokumentów podziemia i raportów PUBP i MO udało się ustalić około 150 nazwisk) i ciągle jeszcze daleka jest od rzeczywistego stanu zbrodni komunistycznych dokonanych tylko na terenie trzech ówczesnych powiatów (Chełm, Krasnystaw, Włodawa). …

Długo jeszcze  po zakończeniu II wojny światowej mieszkańcy ziemi chełmskiej  niemal każdego dnia narażeni byli na represje ze strony nowego okupanta –  sowietów i ich  komunistycznych pomocników spod znaku PPR i UB. Powracające w 1945 roku z Niemiec oddziały Armii Czerwonej  szlak przemarszu na trwałe znaczyły rabunkami, gwałtami i podpaleniami (nie tylko poszczególnych gospodarstw i domów, ale też jak w przypadku Dorohuska – całej ocalonej z pożogi wojny stacji kolejowej). Czytaj dalej „Komunistyczna zbrodnia w kolonii Gliny – 20 lipiec 1945.”