Por. Henryk Lewczuk „Młot” – działalność polityczna we Francji

Znając jeszcze z Kompanii Wartowniczych w Niemczech prezesa „Ogniwa” Jana Łączyńskiego znalazł się w gronie pierwszych członków  Stowarzyszenia i w latach 1952 – 1953 pełnił funkcję prezesa jednego z czterech utworzonych we Francji zarządów okręgowych. Jako jedyny z prezesów okręgów nie pochodził ze środowiska Brygady Świętokrzyskiej NSZ i nie był wcześniej działaczem nurtu narodowego. Wybór na tak poważną funkcję zawdzięczał „Młot” swoim talentom organizatorskim i sukcesom  w integracji środowisk nowej emigracji polskiej  swoim miejscu zamieszkania i pracy.  Wyróżnił się też jako  animator i instruktor wielu przedsięwzięć szkoleniowo –artystycznych.

W lipcu 1948 roku, po przedostaniu się z okupowanej przez Sowietów Polski do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Berlinie „Młot”, wraz z uwolnionym rok wcześniej przez siebie z kazamatów Urzędu Bezpieczeństwa w Hrubieszowie,  żołnierzem WiN Tadeuszem Lipowiczem „Kloszem”, trafili do  obozu przejściowego. Ponieważ nie mięli ze sobą żadnych dokumentów świadczących o ich niepodległościowej działalności w kraju, przechodzili specjalne procedury weryfikacyjne. „Młot”, który powołał się na angielskiego dziennikarza (Derek Selby),  przebywającego w lecie 1946 roku na spotkaniu z żołnierzami jego oddziału, został przez Amerykanów szybko zidentyfikowany.Derek Selby, wydalony z komunistycznej Polski w 1947 roku miedzy innymi za opublikowany w londyńskiej prasie reportaż o chełmskim podziemiu niepodległościowym, wydał „Młotowi” jak najbardziej chwalebną opinię.  Zaowocowała ona propozycją przyznania stypendium na studia na wybranej uczelni w  USA.

Ponieważ „Młot” , licząc na rychłą wojnę z Sowietami i szybki  powrót do kraju, nie chciał wyjeżdżać za ocean, wybrał służbę w Polskich Kompaniach Wartowniczych. Po weryfikacji stopnia oficerskiego został skierowany do ośrodka szkoleniowego PKW w Monachium. Tam po raz pierwszy zetknął się z oficerami i żołnierzami Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Ci młodzi ideowi ludzie o zdecydowanie antykomunistycznych poglądach głęboko mu zaimponowali. Mimo, iż dotychczas, jako syn piłsudczyka i działacza kolejowej sekcji  Polskiej Partii Socjalistycznej,  ze środowiskiem narodowym miał niewiele do czynienia, związał się z obozem narodowym na wiele lat. To ludzie ze środowiska narodowego utrwalili jego zdecydowane poglądy antykomunistyczne i ukształtowali postawę Polaka – wygnańca z Ojczyzny, który przez cały czas pobytu na  emigracji przygotowywał się do służby publicznej w wyzwolonej od sowietów Polsce.

Temu celowi podporządkowane było podjęte już w Kompaniach Wartowniczych intensywne zdobywanie wykształcenia (kontynuowane z powodzeniem na studiach we Francji) i uczenie się języków obcych, a także przejście specjalnego szkolenia z zakresu dywersji i prowadzenia walk partyzanckich. W chwili przerzutu do kraju miał kierować akcjami antykomunistycznymi na Lubelszczyźnie. Ponieważ głęboko wierzył, że ten dzień  szybko nastąpi  wraz z nowymi  kolegami z  Brygady Świętokrzyskiej NSZ na miejsce swojego pobytu wybrał Francję.  Oczekując na rozkaz wylotu do okupowanego przez komunistów kraju podjął pracę w fabryce i rozpoczął intensywną naukę języka francuskiego i angielskiego.

Na terenie Francji głęboko zaangażował się w działalność zorganizowanego w lipcu 1949 roku  przez działaczy narodowych stowarzyszenia „Ogniwo”, którego naczelnym celem było: „łączenie wszystkich ośrodków narodowej emigracji we Francji, przysłowiowych ogniw, w jeden silny, nierozerwalny łańcuch”

Całkowicie utożsamiał się z założeniami stowarzyszenia określonymi w biuletynie „Ogniwa” następująco: „Nie jest nam dane dzisiaj walczyć ramię przy ramieniu z naszymi rodakami w Kraju. Wolno nam jednak żywić ambicję, byśmy tu na emigracji spełnili jak najrzetelniej nasz obowiązek niesienia Krajowi pomocy, byśmy sposobili się do służby w Kraju, w chwili, gdy będzie on wolny od wroga. Jeżeli tak pojmiemy nasze zadania, spełnimy właściwie naszą rolę ogniwa emigracji z Krajem”.

Znając jeszcze z Kompanii Wartowniczych w Niemczech prezesa „Ogniwa” Jana Łączyńskiego znalazł się w gronie pierwszych członków  Stowarzyszenia i w latach 1952 – 1953 pełnił funkcję prezesa jednego z czterech utworzonych we Francji zarządów okręgowych. Jako jedyny z prezesów okręgów nie pochodził ze środowiska Brygady Świętokrzyskiej NSZ i nie był wcześniej działaczem nurtu narodowego. Wybór na tak poważną funkcję zawdzięczał „Młot” swoim talentom organizatorskim i sukcesom  w integracji środowisk nowej emigracji polskiej  swoim miejscu zamieszkania i pracy.  Wyróżnił się też jako  animator i instruktor wielu przedsięwzięć szkoleniowo –artystycznych.

Okręg Loire (Unieux) w okresie 1952 -53 należał do najaktywniejszych i najlepiej zorganizowanych.  Działały liczne koła samokształceniowe, gdzie prowadzono prace wychowawczą, uzupełniano wykształcenie, nauczano języków obcych i prowadzono działalność kulturalną.  Odrębnym polem działalności było wyszukiwanie członkom „Ogniwa” nowych, lepszych miejsc pracy i wzajemna pomoc materialna.

Przedstawiciele „Ogniwa” nawiązywali tez kontakty ze starą emigracją polską, często ucząc ich dzieci  zapomnianego już języka polskiego i historii ojczystej. „Młot” osobiście zaangażował się w udzielanie korepetycji z języka polskiego córce polskich emigrantów, która z kolei uczyła go języka francuskiego i pomagała w przygotowaniach do egzaminów maturalnych. Z czasem miedzy młodymi nawiązała się nić sympatii i  „Młot” został jej mężem.

Największym osiągnięciem „Młota” w  „Ogniwie” było zorganizowanie w okresie sprawowania funkcji prezesa okręgu wizytacji generałów  Władysława Andersa i Stanisława Maczka.

Generał Anders zaszczycił go osobiście napisanym podziękowaniem za wzorowe zorganizowanie spotkań z kołami „Ogniwa” i widoczne efekty pracy szkoleniowo – wychowawczej. Niestety list generała z podziękowaniami zaginął już po powrocie „Młota” do kraju. W 1998 roku jeszcze go u niego widziałem.

Po wizytacji generała Maczka prezes „Ogniwa” major Łączynski w osobistym liście do „Młota” pisał: „Drogi Panie poruczniku – dowiaduję się z listu Pana kapitana Witolda i kol. Baranowskiego o pięknej uroczystości jaką mięliście koledzy w St. Etien w Ogniwie z okazji inspekcji pana generała Maczka. Pragnę tą drogą złożyć Panu Panie poruczniku słowa pełne uznania z całego serca”.

W marcu 1952 roku „Młot” wraz z delegatami ze swojego okręgu uczestniczył w  centralnym zjeździe  „Ogniwa” w Thionville.  Gośćmi szczególnymi zjazdu byli: gen  W. Anders, płk. Ignacy Oziewicz – pierwszy dowódca NSZ, dr Kazimierz Gluziński – ostatni prezes rady Politycznej NSZ i płk. Antoni Dąbrowski (Szacki) „Bohun” – dowódca Brygady Świętokrzyskiej NSZ.

„Młot” zaangażował się również w kolportaż miesięcznika stowarzyszenia również pod nazwą „Ogniwo” , a także w wydawanie miesięcznika „Ojczyzna”-  oficjalnego organu kierowanego przez siebie okręgu Loire.  Z tej racji bliżej poznał głównego ideologa polskiego ruchu narodowego we Francji doktora Kazimierza Gluzińskiego – faktycznego organizatora i redaktora tegoż wydawnictwa.

Jesienią 1952 roku „Młot” odbył specjalne szkolenie wojskowe organizowane przez Amerykanów dla komandosów polskich zrzuconych do kraju w momencie konfliktu zbrojnego z komunistami. Ponieważ przeznaczony był do zadań dywersyjno – wywiadowczych na Lubelszczyźnie, do końca życia pozostała mu doskonała znajomość sieci dróg i osiedli na terenie woj. lubelskiego. Mówił o tym bardzo oszczędnie i tylko ogólnikami.  Potwierdzenie tego faktu można odnaleźć w liście prezesa Łączyńskiego  do „Młota”, gdzie czytamy: „Wskazówki na zegarze dziejowym posuwają się naprzód. Niezadługo mam wrażenie staniemy wszyscy do tak od dawna oczekiwanego apelu, by w zaszczytnych szeregach Wojska Polskiego w walce z brutalnym najeźdźcą przynieść wolność naszej ukochanej Ojczyźnie”.

Niestety słowa te  nie spełniły się i „Młot” do Polski powrócił nie jako oficer Wojska Polskiego, lecz francuski  emeryt, który musiał prosić tę nową nieznaną Polskę o polski dowód osobisty i  w myśl przepisów absurdalnej ordynacji wyborczej, będącej jednym z efektów „umowy okrągłego stołu”, cztery  lata czekać na bierne prawo wyborcze.