Skład osobowy oddziału NSZ „Zemsty” – Eugeniusza Walewskiego z Siedliszcza.

Oddział „Zemsty” należał do najliczniejszych i najlepiej zorganizowanych oddziałów podziemia narodowego na terenie powiatu chełmskiego. Powstał jesienią 1944 roku jako odpowiedź środowiska narodowego  na represje i zbrodnie sowieckie na naszym terenie. Trzon oddziału opierał się o ludzi z terenów Siedliszcza i okolicznych miejscowości, którzy w okresie okupacji niemieckiej byli zaangażowani w konspirację akowską i narodową. Dotychczas, niezbyt sobie przychylne te dwa nurty podziemia niepodległościowego, połączył wspólny wróg – okupant sowiecki, o tyle groźniejszy od niemieckiego, że w swojej walce z Polakami wykorzystywał miejscowy element – komunistów i zwykłych renegatów, którzy dla własnych korzyści garnęli się (na szczęście niezbyt licznie) do nowej komunistycznej władzy.

Początkowo oddział składał się z kilkunastu najbardziej zaufanych i  doświadczonych konspiratorów, sprawdzonych przez „Zemstę” w okresie okupacji niemieckiej. Pierwsze akcje miały na celu samoobronę przed rabunkami i zbrodniami sowieckimi i skuteczne paraliżowanie komórek nowej władzy na terenie nie tylko Siedliszcza, ale też okolicznych gmin.

Wiosną 1945 roku na skutek represji komunistycznych i masowych dezercji z  Ludowego Wojska Polskiego (szczególnie byłych żołnierzy AK i NSZ zagrożonych aresztowaniami i wywózką na Sybir) stan oddziału rozrósł się do trzech plutonów (południowego, środkowego i północnego) i dochodził do 100 dobrze uzbrojonych i wyszkolonych żołnierzy.  W jego szeregach, oprócz synów miejscowych rolników znaleźli się też wygnańcy z Kresów Wschodnich RP, jak np. dowódca plutonu północnego  Wiktor Mużyło „Sokół” pochodzący z Wołynia, czy jeden z dzielniejszych żołnierzy oddziału  Serafin Kamilewicz  „Wydra” z Wileńszczyzny. Jednak w odróżnieniu od innych oddziałów NSZ w obwodzie chełmskim  („Sokoła” Bolesława Skulimowskiego, czy „Jacka” Zbigniewa Góry, gdzie większość żołnierzy stanowili ludzie z poza powiatu chełmskiego) oddział „Zemsty” w większości składał  się z chełmian.

Po śmierci „Zemsty” większość jego żołnierzy przeszła do oddziału „Boruty” Stefana Brzuszka, dotychczasowego dowódcy plutonu południowego.

Po  tragicznej śmierci  „Boruty” w sierpniu 1946 roku najdzielniejsi  żołnierze „Zemsty” znaleźli się w oddziałach „ „Żelaznego” , „Wiktora” czy też „Uskoka” i walczyli do końca. Ci co nie polegli w walce z komunistami, w zdecydowanej większości przeszli przez  piekło komunistycznych więzień.

Do rangi symbolu losów żołnierzy „Zemsty”  urasta  postać Mariana Lipczaka „Dońca” aresztowanego przez UB we wrześniu 1946 roku i po przeszło rocznym okrutnym  śledztwie, zamordowanego na podstawie wyroku osławionego sędziego  Floriana Kirschke, w listopadzie 1947 roku.

W 1992 roku, trzy lata po tzw. ”kontrakcie okrągłego stołu”,  lubelscy następcy sędziego Kirschke oddalili wniosek rodziny „Dońca” o unieważnienie wyroku  skazującego i uznanie jego działalności jako walki zbrojnej o Niepodległość Polski. W obszernym uzasadnieniu sędziowie Sadu Wojewódzkiego w Lublinie napisali miedzy innymi, ze działania „Dońca” w latach 1944 – 46 :
„nie mogą być traktowane jako zachowania związane z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego”.

I taki los w III RP spotkał wielu żołnierzy NSZ, a prawda o ich walce o Niepodległą Najjaśniejszą … do świadomości społecznej w XXI wieku przebija się z trudem.

Niech ta lista (niepełna) żołnierzy „Zemsty” będzie choć częściowym  hołdem złożonym  bohaterskim  mieszkańcom gminy Siedliszcze i ich rodzinom, do dziś często bojącym się publicznie  przyznać , że ich ojciec, dziadek czy bliski kuzyn byli w Narodowych Siłach Zbrojnych.

Oddział NSZ „Zemsty”

1. Adamczyk Tadeusz „Turek” ur. 1925 Majdan Zahorodyński. , od 07. 44 – furman  w oddziale. 20.03.1947 ujawnił się.
2. Bedliński Leopold „Kolka” ur. 1925 Siedliszcze. AK – NSZ , od 12.1944 Ujawnił się 14.03.1947 jako członek  AK.
3. Brzuszek Stefan „Boruta” (używał nazwiska Brzeziński) – od lipca 1944 – d-ca plutonu południowego. Po śmierci „Zemsty” dowódca oddziału. Zginął z rak UB  17.08.1946 w Kuliku.
4. Bydliński Mieczyław „Błyskawica” – od lipca 1944 w NSZ, w oddziale od 1945 r., potem u „Boruty”.
5. Danieluk Władysław „Karol”, „Kosa” ur.1919,  Czechów Kąt. AK – ujawnił się 15.05.1945. czerwiec 1945 do oddziału, potem u „Boruty”.
6. Doleba Kazimierz „Chytry” ur.1923 Siedliszcze, od 04  w oddziale. Aresztowany 9.04. 1946 – wyrok  5 lat.
7. Drobek Jan – od lipca 1944 , potem u „Boruty”.
8. Drygała Stefan „Lis” ur. 1922 Oleśniki, jesień 1944 do oddziału , potem „Boruta” Zatrzymany 21.02.46 i  wyrok 5 lat.
9. Dudek Eugeniusz „Sikora” ur. 1920 Piaski, od lipca w oddz. , potem u „Boruty”. D-ca drużyny. Aresztowany 25.08.45 i kara śmierci wykonana 4.11.47.
10. Dynia Jan (używał też nazwiska Nowakowicz Bolesław) „Ziembada” , ur. 1912 Krowica, od lipca 1944, potem u „Boruty”. Aresztowany 22.02.1956 – na podstawie amnestii zwolniony.
11. Dziadek Wacław „Orzeł” ur.1921 Wola Korybutowa. AK potem w LWP –  1945 dezercja i do NSZ –  początkowo oddział „Szarego”, potem  „Zemsta” i „Boruta”.
12. Dziadul Franciszek „Skowronek” od lipca 1944.
13. Frydrych Aleksander „Gozdawa” ur. 1924 Siedliszcze.  W LWP – marzec 1945  dezercja  03 i od kwietnia  w oddz. Ujawnił się ale z AK .
14. Gołębiowski Antoni „Śmiga” – d jesieni 1944.
15. „Góral” – od lipca 44
16. Grudziński Roman „Rak” ur.1911 Łuków, AK – od lipca 1944 – d-ca plutonu. Potem u „Boruty”.
17. Gutowski Bolesław „Gozdawa” – od lipca 44.
18. Hołub Eustachiusz „Burza” ur.1912 Siedliszcze, AK potem NSZ na placówce w Siedliszczu.  W 1947 roku wstąpił  do PPR – wyrzucony  po zjednoczeniu za „wrogą działalność”.
19. Jaworski Waldemar „Pantera” – od lipca 1944
20. „Jodła” – od lipca 1944,
21. Josicz Jan „Sosna”.
22. Josicz Stanisław „Przepiórka” ur.1924 Górne pow. Lublin. Początek 1945  (dezerter z LWP). Aresztowany 7.08.46 jako Stanisław Wdowicki – wyrok 15 lat.
23. Josicz Władysław „Kotwica” ur.1927 Górne. Od kwietnia 1945. Areszt. 26.04.46 – wyrok 3 lata.
24. Kamilewicz Serafin (używał nazwiska Rynkiewicz Piotr) „Wydra” ur. 1920 Sitka Wielka (Wileńskie) 15.04.45  zdezerterował z LWP do oddziału „Zemsty”., potem „Boruta” , „Wiktor” i „Lalek”. Aresztowany 21.03.1948 – kara śmierci wykonana 16.10.1948.
25. Keller Michał (Wójcik) „Żbik”, ur.1923 Janówka pow. Chełm,  od jesieni 44 Ujawnił się 11.10.45 (AK), ale nadal w oddziale. Areszt. 23.11.45 – wyrok  5 lat, ale amnestia. Aresztowany powtórnie 19.09.52 –  wyrok 12 lat.
26. Keller Roman „Mściciel” ur. 1925 Janówka, jesień 44 do 10.10.45 – ujawił się jako czł. AK.
27. Keller Mieczysław „Popiel” – od wiosny 1945.
28. Kędzierski Zbigniew „Kajak” – zastępca „Sokoła” aresztowany podczas akcji UB/MO na „Sokoła” w Kuliku zamordowany w Stawku 11.11.1945 roku.
29. Kiciński Edward „Góra” ur. 1911 Majdan Zahorodyński. Od maja 1945. Areszt. 2.09.1950 –  wyrok 12 lat.
30. Kiciński Marian – od lipca 1944.
31. Kister Władysław „Wilk”, „Ptaszek” ur. 1911 Stręczyn Nowy, od lipca 1944 , potem „Boruta”. Areszt. 10.07.1952 – 3 lata.
32. Kłos Stefan „Tygrys” ur.1913 Kazimierz koło Szamotuł. Od lipca 1944.
33. Kociuba Kazimierz „Marcin” ur.1922 Dobromyśl pow. Chełm. Od lipca 1944 potem „Boruta”. Ujawnił się jako czł. AK 11.04.47.
34. Kosz Władysław „Longin” 1924 Pawłów. AK,  od lipca 1944 do 8.10.45 – ujawnił się jako AK i  wstąpił do LWP.
35. „Kotek” – dezerter z  LWP.
36. Kowalski Józef „Wierzba” z Siedliszcza, wiosna 1945.
37. Krzyżanowski Hieronim „Brzoza” ur.1922 Świerszczów pow. Chełm, Do maja 1945 u „Zagłoby” potem  w oddziale „Zemsty”.. Ujawnił się w Chełmie 19.09.1945.
38. Kuchcewicz Stanisław  „Wiktor” 1922 Łęczna, od lipca 1944, potem u „Boruty” – z-ca. Zginął 10.02.1948 w Piaskach.
39. Kwieciński Władysław „Paderewski” od lipca 1944, szwagier „Boruty”.
40. Lipczak (Leszczyński) Marian) „Doniec” ur.1924 Siedliszcze, od lipca 1944, potem „Boruta”. Aresztowany 22.09.1946 – karę śmierci  wykonano 4.11.1947.
41. „Lis” – od lipca 1944, potem „Boruta”. Zginął 2.04.1946.
42. Lis Eugeniusz „Bystry” ur.3.02.1922 Albertów pow. Lublin – od lipca 1944, potem  u„Boruty”i u„Wiktora”. Aresztowany 19.11.1948 – karę śmierci  wykonano 23.09.1949.
43. Lis Jan „Wolny” – od lipca 1944, potem „Boruta”. Poległ 26.06.1947.
44. Lis Tadeusz – ur.1922 Kulik-od 09.1945, potem „Boruta”. Aresztowany 13.08.1948 – wyrok  8 lat.
45. Lis Wacław „Biały” ur.1918 Albertów pow. Lublin, od lipca 1944, potem „Boruta”. Poległ 16.12.1946.
46. „Lucyna” – od lipca 1944, drużynowa.  Potem u „Boruty”. Poległa w 1946 roku w pobliżu Rejowca.
47. Łopacki Edward „Sierota” ur.1924 Pawłów,  27.03.1945 z LWP do oddziału. Ujawnił się 10.10.1945.
48. Łukaszuk Józef – od lipca 1944, potem „Boruta”.
49. Łukaszuk Stanisław – od lipca 1944.
50. Maiński Stanisław „Maryś” – od 06.45 w oddziale (dezercja z  WUBP w Lublinie). Zastępca „Boruty”. Aresztowany 16.05.1946 – wyrok  15 lat.
51. Marek Władysław „Pantera” ur.1929 Chełm,  od lipca 1945, potem „Boruta”. Aresztowany w i w 1947 skazany na 8 lat.
52. Mikusz Józef„Kruk” – od lipca 1944, adiutant „Zemsty”. Wyszedł z konspiracji 24.10.45 wraz z „Zemstą’. Zabity przez UB w restauracji 3 grudnia 1945 razem z „Zemstą”..
53. Mużyło Wiktor „Sokół” ur. 1922, d-ca plutonu od listopada 1944. Poległ 11.11.1945.
54. Muszyński Kazimierz „Dąb”, kol. Olchowiec.
55. Nagalski Zbigniew „Neron” ur.1925 Lublin-  AK, od 1945, potem „Boruta” – drużynowy. Zatrzymany 29.03.1946 i  wyrok 15 lat.
56. 56. Nakielski Józef „Wojtek” od lipca 1944.
57. Nowak Stanisław „Chytry”, „Orlicz”, „Kazimierz” –  od jesieni 1944 żołnierz oddziału NSZ „Zemsty” , aresztowany w Warszawie, skazany na karę śmierci i stracony na Zamku w Lublinie 26 lipca 1945 roku.
58. Olchowy Aleksander ur.1912 Wola Korybutowa, od lipca 1944, potem u „Boruty” . Ujawnił się 11.03.1947 w Chełmie jako „współpracownik NSZ”.
59. Olewiński Czesław „Osa” ur. 1925 Siedliszcze, od lipca 1944. Ujawnił się 24.10. 1945. Aresztowany 16.05.1946 – zwolniony 3.04.1947.
60. Olko Jan „Cień” ur. 1916 USA. AK, a od lipca 1944 w oddziale. Aresztowany 7.07.1951 –  wyrok 6 lat.
61. Olko Mieczysław 1913 – od lipca 1944.
62. Olko Stefan – od lipca 1944.
63. „Orlik” – od lipca 1944.
64. „Orzech” – od lipca 1944, potem „Boruta”. Poległ 16.05.1945 we wsi Burza pow. Lublin.
65. „Pancernik” – od lipca 1944.
66. Piskiewicz  (Bobrowski) Jerzy „Michał” ur.1923 Kazimierz, – od maja 1945. Ranny w potyczce z LWP – wyjechał na ZZ.
67. Pomian Franciszek „Dąbek” ur.1924 Siedliszczki, od lipca 1945, potem „Boruta”. Aresztowany w 1946 – 6 lat.
68. Posturzyński Tadeusz „Trotyl” ur.1923 Pawłów, od wiosny 1945, potem „Boruta”, aresztowany 18.12.1946 –  wyrok 8 lat.
69. „Prokop” – od lipca 1944.
70. Prus Stanisław „Jastrząb” ur.1925 Święcica, od sierpnia 1944, potem „Boruta”. Aresztowany 4.08.1946.
71. Przychodzki Józef „Mucha” – od lipca 1944.
72. „Rębacz” – od jesieni 1944.
73. Rudnik Stanisław – od lipca 1944.
74. Rutkowski Antoni ur.1910 Dobromyśl pow. Chełm. Od stycznia 1945. Ujawnił się 10.10.1945.
75. Rutkowski Bolesław „Gozdawa” ur.1921 Chojno Stare. Od sierpnia 1945 (dezercja z LWP). Ujawnił się 1.04.1947.
76. Rutkowski Mikołaj „Zgodny” ur. 1921 Siedliszcze, od lipca 1944 – zastępca dowódcy  plutonu w Siedliszczu. Aresztowany 1.12.1950 –  wyrok 7 lat.
77. Rybak Wacław „Kostek” od lipca 1944, potem „Boruta” – d-ca jednej z grup. Poległ 7.01.1947.
78. Skibiński Józef „Florian” „Kruk” – od lipca 1944. Poległ 6.06.1945.
79. Stachowski Stefan „Hiszpan” – od lipca 1944, potem „Boruta”.
80. „Stasiek” – od lipca 1944, potem „Boruta”.
81. „Strumyk” – od lipca 1944.
82. Suszko Marian (Suszmat Jerzy) „Zawada” . Aresztowany 17.04.1945 i skazany na karę śmierci
83. Szczepański Stanisław „Omelko” ur. 1919 Kulik. Od lipca 1944, potem „Boruta”. 17.08.1946 aresztowany – wyrok  15 lat.
84. Szelga Kazimierz „Grom” ur. 1927 Marianówka pow. Janów Lub. AK, od lipca 1944, potem „Boruta”. Ujawnił się 26.03.1947.
85. Szlakowski Edmund „Dzięcioł”
86. Szulc Franciszek – od lipca 1944.
87. Szymański  Stanisław „Szydło”ur.1920 Siedliszcze, -od lipca 1944, potem „Boruta”. Aresztowany 20.02.1946 –  wyrok 3 lata.
88. „Śmiały” – – od lipca 1944, potem „Boruta”.
89. „Tadek” – od lipca 1944. Łącznik- wywiadowca.
90. „Trotyl” od 1945, pochodził z Pawłowa.
91. „Twardy” – od lipca 1944.
92. Waryszak Władysław „Wujo” – od lipca 1944, potem „Boruta” – adiutant i z-ca. Poległ 17.08.1946 w Chojeńcu.
93. Wąsowski Feliks (Jasiński) „Pestka” ur.1924  Chojeniec. AK, od lipca 1944, potem „Boruta – do 12.1945. Aresztowany 19.10.1946 – wyrok 7 lat.
94. Wolanin Wanda „Maria” sanitariuszka.
95. „Wolny” od lipca 1944, potem „Boruta”. Poległ 2.04.1946 w Gołębiu.
96. Woźniak Antoni „Lipa” od lipca 1944.
97. Zdzienicki Tadeusz Jan „Julek”, „Kuźma” ur.1925 Świerszczów pow. Chełm.  Od jesieni 1945, potem „Boruta”. Aresztowany 20.11.1946 – wyrok 10 lat.
98. „Żelazny” – od lipca 1944.